Seksuele aanpassingsproblemen

Het woord ‘onaangepast’ wordt in onze maatschappij vaak ten onrechte gebruikt. Iedereen die maar enigszins individualistisch, kritisch en creatief is, wordt door een conformist die bij de geringste spontaniteit al bang wordt, onaangepast genoemd. In feite zijn het juist vaak die zogenaamd goed aangepaste mensen, zij die alle situaties in het leven die ten koste gaan van hun eigen vrijheid gelaten accepteren, die problemen hebben. In sommige situaties is onaangepastheid dan ook de enig juiste reactie.

Dit geldt met name op het vlak van seksuele vrijheid. Mensen die zonder enige moeite hun seksuele belangstelling laten voor wat hij is, die zich vlot weten aan te passen aan een beperkte seksuele rol, die nooit aan de juistheid van de geldende seksuele moraal twijfelen, hebben nauwelijks nog iets menselijks; zo zij al bestaan is de kans groot dat het gevoelsarme mensen zijn met een gevaarlijke karakterstructuur. Totale aangepastheid komt gelukkig zelden voor. In het verleden werd zelfs de ergste puriteinen de verleiding nog wel eens te machtig. Hoe zij hun best ook deden om zich aan hun strenge leefregels te houden, lang hielden zij het nooit vol. Volgens hun eigen onrealistische normen waren zij dus seksueel onaangepast, maar in werkelijkheid hadden zij nauwelijks of geen reden om zich schuldig te voelen.

Ook onze huidige cultuur bevat nog wel enkele puriteinse elementen, hoewel de oppervlakkige toeschouwer zou kunnen denken dat we ons van de meeste onvrijheid van vroeger wel hebben bevrijd. Toch blijkt soms uit onze waardeoordelen, wetten en medische normen nog hoe volstrekt willekeurig en uiterst beperkt ons seksuele ideaal eigenlijk is. Een zekere mate van aanpassingsproblematiek zal dus ook tegenwoordig nog bestaan. Zoals het nu is kunnen slechts zeer weinig mensen beweren dat zij in seksueel opzicht voor honderd procent gelukkig zijn.

Anderzijds valt te betwijfelen of volledige seksuele bevrijding tot de mogelijkheden behoort. In zeker opzicht kunnen problemen op seksueel gebied er gewoon bijhoren. Of misschien is het de prijs die we moeten betalen voor het feit dat we beschaafde mensen zijn. Het lijkt in ieder geval vrij kinderachtig en veeleisend om onze wensen altijd voor de volle honderd procent ingewilligd te willen zien. Een volwassene moet met wat teleurstelling en frustratie kunnen leven en moet weten dat hij niet altijd met zijn omgeving in harmonie kan leven. Als hij bepaalde zaken denkt te kunnen verbeteren zal hij dat snel proberen, maar hij leert ook te aanvaarden wat niet te veranderen is.

Gezien de onvolmaaktheid van de wereld in het algemeen en de onvermijdelijke frustraties van onze beschaving in het bijzonder, moeten we ons maar niet te druk maken over afzonderlijke gevallen van seksuele onaangepastheid. Veel belangrij- ker is het dat sommige mensen alle persoonlijke seksuele verlangens direct de kop ingedrukt willen zien en andere mensen bijzonder koppig kunnen blijven vasthouden aan de totale vervulling van hun seksuele wensen. De meeste mensen proberen spontaan een tussenweg tussen deze twee uitersten te vinden. Ook zij zijn misschien onaangepast, maar professionele hulp willen ze niet en hebben ze ook niet nodig.

Het is jammer dat we het niet zonder dit soort gemeenplaatsen kunnen stellen, maar als we ze weg zouden laten zou wat nu volgt gemakkelijk kunnen worden misverstaan. Bij het doornemen van de diverse seksuele aanpassingsproblemen bedoelen we namelijk niet dat het om ‘tegennatuurlijke’ situaties, moreel onaanvaardbare zaken, misdrijven of stoornissen zou gaan. Wij willen alleen stellen dat het ‘normale’ gebrek aan seksuele aangepastheid en tevredenheid bij sommige mensen zulke ernstige vormen aanneemt dat het hun vermogen om eenvoudige persoonlijke relaties te onderhouden in ernstige mate verstoort. Sommige mensen zijn in seksueel opzicht zo weinig evenwichtig dat enige inmenging van buitenaf juist gewenst en volledig terecht is, hetzij in hun eigen belang, hetzij in dat van hun partner.

Wij hebben het hier natuurlijk niet over lichamelijke tekortkomingen, misvormingen, handicaps of ziekten in de gebruikelijke zin van het woord. Deze worden elders besproken (zie ‘Enkele lichamelijke problemen’). Wij hebben het hier over mensen die in lichamelijk opzicht volledig normaal zijn, maar die met de seksualiteit bepaalde psychische problemen hebben. Zo zijn er bijvoorbeeld mensen met een psychisch beschadigde seksuele respons. Veel van zulke mensen zijn met sextherapie goed te helpen. Andere mensen zijn dermate rigide in hun seksuele gedrag dat zij er zelf onder te lijden krijgen en het belang van anderen totaal uit het oog verliezen. Hun seksuele handelen vormt soms een frustrerend ritueel dat schadelijk is voor henzelf en soms een regelrechte aanslag op anderen betekent. Zulk gedrag is dan ook zonder meer dwangmatig en destructief te noemen. In extreme gevallen moeten dergelijke mensen door de wet tegen zichzelf worden beschermd. Soms echter hebben zij baat bij een of andere vorm van psychotherapie.

En tenslotte zijn er mensen die zelfs in anatomisch opzicht ‘onaangepast’ zijn. Zonder daar ook maar in het minst zelf schuldig aan te zijn hebben zij een genderidentiteit (een man-zijn gevoel of vrouw-zijn gevoel) ontwikkeld die tegengesteld is aan hun biologische geslacht. Zij voelen zich gevangen in het verkeerde lichaam en zijn pas echt gelukkig als deze fout hersteld is. Alleen een aanpassende plastische operatie, een ‘detransseksualisatie’, geeft hun tenslotte gemoedsrust. Deze zogeheten transseksuelen zijn natuurlijk blij met alle professionele hulp die hen dichter bij hun doel brengt.

De nu volgende bladzijden bevatten wat basisinformatie over problemen als seksueel onvermogen, dwangmatig en destructief gedrag en transseksuali- teit. De sociale consequenties van sommige gedragsvormen komen uitvoeriger aan de orde in het derde deel van dit boek, ‘Seksualiteit en maatschappij’.

[Sex Atlas] [Inhoud] [Wrd. voor. - bewerkers] [Inleiding] [I - Het mensel. lichaam] [II - Seksueel gedrag] [Ontwikkel. van gedrag] [Vormen van activiteit] [III - Seks. en maatsch.] [Literatuurlijst]